Choden Rinpoche Lozang Ngodrub dịch
Từ năm 1961 đến 1965, tôi tu học với vị Trụ Trì phái Sakya tại Lhasa. Dù chỉ tu học như thế, nhưng chúng tôi rất lo sợ – lo sợ cho vị thầy và lo sợ cho đệ tử. Tôi là người duy nhất tu học với vị lama này.
Tôi đã học ngữ pháp và thơ, rồi tiếng Phạn. Tôi đã học môn nghiên cứu về âm thanh. Có một môn Phạn ngữ khác mà bạn ghép các chữ cái để tạo thành các mật chú. Tôi cũng đã học môn thiên văn Tây Tạng (bắt nguồn từ Ấn Độ). Tôi không học y khoa vào lúc đó, nhưng khi tôi trở về quê nhà thì sư phụ của tôi là một bác sĩ. Nhờ sống chung với ngài nên tôi biết được vị thuốc nào chữa trị loại bệnh nào.
Khi càng tinh thông ngữ pháp thì bạn càng đọc kinh điển dễ dàng và thấu hiểu ý nghĩa sâu xa của Pháp hơn nữa. Có một phương pháp mà nhờ sự học hỏi những chi tiết tinh vi của ngữ pháp, bạn sẽ có được nội kiến tinh tế hơn về thực tại. Môn ngữ pháp rất sâu sắc trong Tạng ngữ, vì thế nội kiến của bạn cũng trở nên sắc sảo hơn. Khi đọc một bản kinh văn, bạn sẽ biết một cách chính xác những lỗi chính tả nằm ở đâu; vì lối viết chính tả trong Tạng ngữ không giống như Tây phương, nó vô cùng tinh vi.
Việc học thi phú giúp bạn sáng tác các bài cầu nguyện và tán thán một cách hùng hồn và hữu hiệu nhất, trong đó bạn dùng những thí dụ và tỷ giảo, sắp xếp một tỷ giảo thành một bài tán thán, và bạn có thể sáng tác những tác phẩm đầy thi vị.
Khi học môn thi phú, bạn có thể học nghệ thuật viết và đọc theo một cách nào đó mà khi đọc xuôi thì các dòng chữ có một nghĩa, và nếu đọc ngược thì chúng cũng có một ý nghĩa. Cả hai chiều của dòng chữ đều truyền đạt một ý nghĩa.
Có một tác phẩm của Lama Tsongkhapa với tựa đề Luyện Tư Tưởng bằng Âm Thanh Tuyệt Vời của Thi Phú mà ta có thể đọc xuôi hay ngược; cả hai chiều bạn đều có thể đọc và giảng dạy được. Lama Tsongkhapa là một nhà thơ vĩ đại, không có điều gì mà Ngài không biết! Ngài có một tâm thức toàn tri.
Phần lớn những gì tôi sáng tác là những bài cầu nguyện trường thọ cho nhiều lama và những lời kệ chúc lành cho các tòa nhà mới. Nhiều người đã yêu cầu tôi viết sách, nhưng tôi không thích làm việc này. Mục tiêu chính của việc học thi phú, ngữ pháp và thiên văn là để thấu hiểu Pháp một cách đúng đắn và áp dụng nó vào việc hành trì. Tôi đã không học những môn này để viết sách. Khi người ta hỏi, tôi nói rằng chúng ta đã có quá nhiều sách vở, ta đã có đủ sách rồi. Điều mà chúng ta cần là việc thực hành những chỉ giáo từ sách vở.
Bài báo này xuất hiện lần đầu tiên trong Tạp Chí Mandala, tháng Bảy/Tám 2000.