LÀM THẾ NÀO ĐỂ CUỘC ĐỜI BẠN TRÀN ĐẦY Ý NGHĨA
Ghi chú từ buổi Nói Chuyện Với Đại Chúng của Choden Rinpoche, Ngày 31 tháng Giêng 2008, tại Trung tâm Phật giáo Hayagriva
Để làm cho cuộc đời tràn đầy ý nghĩa, ta cần có thực hành tâm linh. Trước hết, tôi sẽ đưa ra lời khuyên cho những ai không theo bất kỳ con đường tâm linh nào, sau đó cho những người đang đi trên con đường tu tập.
Mục đích của cuộc đời mình là giúp đỡ chúng sinh; nếu không thì ít nhất là đừng làm hại họ. Trong phạm vi công việc hàng ngày của bạn, hãy bắt đầu nó một cách trung thực, với sự chính trực. Nếu làm điều đó ở mức độ gian dối, bạn sẽ không thể rút ra được ý nghĩa cốt tủy từ cuộc đời này. Chúng ta cần phải dừng lại và nghĩ về những điều làm cho cuộc đời mình có ý nghĩa. Rõ ràng là có được một đời người thì vô cùng lợi lạc. Chúng ta ở đây để giúp đỡ chúng sinh, giúp đỡ xã hội và như thế, làm lợi lạc cho đất nước của mình. Nếu ta được sinh làm người và thành tựu những mục đích này thì cuộc đời làm người của ta thật là ý nghĩa.
Ta có thể nói rằng để khiến cho cuộc đời mình có ý nghĩa, ta đang cố gắng phát triển thiện tâm và lòng từ bi, nhưng cần có những nguyên nhân và điều kiện (nhân và duyên) hỗ trợ cho những phẩm tính này.
Nếu có tâm thức tiêu cực, ta sẽ không yêu quý chúng sinh. Để thiết lập thiện tâm trong tâm thức một con người, vai trò của cha mẹ và các vị Thầy thật quan trọng ngay từ lúc khởi đầu. Từ quan điểm này, cha mẹ có một trách nhiệm trọng yếu. Sự tranh đấu giữa cha mẹ sẽ ảnh hưởng đến con cái. Nếu cha mẹ tỏ ra đạo đức và thiện tâm thì con cái của họ cũng sẽ như vậy. Hơn nữa, khi vui chơi, trẻ em không nên giao thiệp với những người có ảnh hưởng tiêu cực. Khi lớn lên, chúng sẽ ảnh hưởng đến những người xung quanh bằng lòng chân thành và thiện tâm của chúng. Điều này sẽ tạo ra một đất nước yên bình hơn. Có những ví dụ có thật trong lịch sử để củng cố một cách vững chắc cho điều này.
Chỉ có lòng tốt và làm lợi lạc chúng sinh không thôi thì không đủ. Trẻ con cần phải học tập để kiếm sống trong xã hội. Vì thế, việc học tập cùng với lòng tốt sẽ mang lại một môi trường ổn định. Nếu được dậy dỗ bằng đạo đức tốt lành và việc học tập sâu sắc, ta sẽ ít có khả năng phát triển các hành vi tiêu cực như sát sanh và trộm cắp. Tuy nhiên, chỉ tránh xa các hành vi tiêu cực thì không đủ. Ta phải có niềm tin rằng những hành động như thế là sai trái. Một niềm tin như thế xuất phát từ bên trong. Tiến trình kiểm tra để xem điều gì là tốt lành và điều gì không tốt lành là thực hành tâm linh, dù ta có gọi nó như thế hay không. Đức Nagarjuna vĩ đại nói rằng nếu bạn thực hành đạo đức tốt lành thì một hiện hữu thuận lợi không ở quá xa trong tương lai, dù bạn có tự nhận mình là tâm linh hay không.
Điều cốt lõi là khi dấn thân cho người khác, bạn nên tự hỏi: “Tôi đang giúp đỡ họ hay làm hại họ?” Nếu kiếm lời có nghĩa là làm hại người khác thì đừng làm điều đó. Nếu bạn có thể kiếm lời mà không làm hại người khác thì điều đó chấp nhận được. Cũng như trong trường hợp làm việc cho một công ty hay chính phủ, nếu ta nghĩ: “Tôi sẽ làm việc chăm chỉ để làm lợi lạc nhân viên của tôi”, thì điều đó tốt, nhưng ngoài ra, nếu ta nghĩ: “Tôi sẽ làm điều này để làm lợi lạc chúng sinh”, thì nó trở thành thực hành tâm linh. Khi dấn thân vào công việc hay các dự án, đừng đặt các mục đích của bạn quá cao. Bởi nếu như không thành tựu chúng thì bạn sẽ phiền não và ngã lòng. Hãy hài lòng, khiêm tốn và đừng hy vọng quá nhiều.
Bây giờ là một vài lời khuyên cho các hành giả tâm linh
Chúng ta sử dụng cuộc đời mình để có được nhà ở, của cải và tài sản, nhưng những thứ này không vững chắc hay quan trọng như thế. Vào lúc chết, ta bỏ lại tất cả những thứ này ở sau lưng. Vì thế, đừng coi chúng là quá quan trọng. Trong thực tế, nếu ta có nhiều của cải và người hầu hạ thì vào lúc chết, những điều này có thể gây ra nhiều tổn hại. Ta thường gây ra các hành động tiêu cực để trở nên giàu có. Khi chết, tất cả những gì ta mang theo mình là những ác hại được tạo ra. Nhiều của cải có nghĩa là nhiều vướng mắc, là những gì mang lại nhiều tiêu cực hơn.
Điều gì mang lại lợi lạc cho ta vào lúc chết? Với tâm thức ước muốn làm lợi lạc chúng sinh và không làm hại họ, ta có thể chết một cách yên bình.
Mỗi ngày, bạn đến gần cái chết hơn nữa. Vì thế, mỗi sáng, bạn cần có một vài động lực để tiếp tục. Như thường lệ, ta thức dậy và những tư tưởng đầu tiên của mình là lập kế hoạch cho các hoạt động trong ngày. Thay vào đó, hãy phát triển một thái độ tích cực, một động cơ rõ ràng để sử dụng một ngày thật tốt lành trong việc giúp đỡ chúng sinh. Nhiều yogi vĩ đại phát sinh sự hân hoan khi thức dậy: “Quả là kỳ diệu khi tôi đã không chết đêm qua. Vì thế, tôi sẽ làm cho ngày hôm nay tràn đầy ý nghĩa bằng cách thực hành tâm linh càng nhiều càng tốt.”. Theo ý nghĩa này, các yogi chia một ngày của họ thành sáu thời. Vào lúc thức dậy, các yogi gia hộ cho lời nói, khiến cho những lời nói lừng chừng của các ngài trở nên đức hạnh. Các ngài gia hộ cho những chuỗi cầu nguyện khiến giá trị của các thần chú được tăng trưởng nhiều lần. Khi đã sắp đặt động lực của mình, các ngài gia trì thân thể mình, khiến cho việc lễ lạy chư Phật được thực hiện trong một trạng thái trong sạch. Nếu ta có niềm tin rằng Đức Phật ở đó thì các lễ lạy sẽ có hiệu quả lớn lao. Khi đó, ta sẽ cúng dường trái cây, hoa v.v.. cho ruộng công đức tâm linh và sắp đặt bảy chén nước, trong khi hình dung chúng là cam lồ, và trở nên thích hợp cho các đấng thiêng liêng. Sau đó, ta sẽ ngồi trong tư thế thiền định và phát triển động cơ đúng đắn. Động cơ vĩ đại nhất là ước muốn giải thoát tất cả chúng sinh. Khi biết rằng Đạo sư là nền tảng của đường tu, hãy biết ơn Đạo sư của bạn. Hãy quyết tâm sử dụng những thuận duyên này cho quãng đời còn lại của mình.
Để tạo ra năng lực tâm linh tích cực, hãy dấn thân vào việc tịnh hóa và tích tập công đức. Hãy làm các tsa tsa, chất đầy các pho tượng bằng thần chú v.v… Nếu biết rằng mình sẽ dẫm lên côn trùng, bạn có thể tụng một thần chú và thổi vào lòng bàn chân của mình để mang lại thật nhiều lợi lạc cho các côn trùng. Có một loại vong linh được gọi là quỷ đói. Bạn có thể tụng các thần chú cho quỷ đói và hồi hướng, khiến cho những gì bạn bài tiết sẽ trở thành thực phẩm cho họ. Hãy tụng Om Mani Padme Hum và hồi hướng. Bạn cũng có thể cúng dường các vị Hộ Pháp để các vong linh ác hại không quấy rối việc thực hành của mình.
Chướng ngại được tạo nên, vì tâm bám chấp vào các sự việc là thường hằng. Hãy thiền định về lẽ vô thường. Nếu không nghĩ về lẽ vô thường và chỉ nghĩ về cuộc đời này thì các chướng ngại đối với việc thực hành Pháp sẽ sinh khởi. Cho dù bạn nhớ đến việc thực hành, nhưng không nghĩ về cái chết thì khi ấy, các thực hành của bạn chỉ dành cho cuộc đời này, và không trở thành Pháp chân thực. Hãy nỗ lực để loại bỏ sự suy đồi này. Nó trở thành nguyên nhân cho sự đọa lạc, nếu bạn dấn thân vào việc sát sinh, trộm cắp v.v.. để mưu cầu lợi lạc trong cuộc đời này. Bạn cần phải nhớ tưởng về cái chết. Nếu không, vào lúc chết, bạn sẽ hối tiếc, vì đã không thực hành. Cho dù không tin vào những đời sau, bạn vẫn có thể chết tốt lành, không hề hối tiếc.
Nếu nghĩ đến cái chết thì những điều chính xác, trái ngược với việc không nghĩ về cái chết sẽ phát sinh. Khi đó, bạn sẽ bước vào cửa để thực hành Pháp. Có nhiều câu chuyện xác nhận những lợi lạc của việc nhớ tưởng về cái chết. Ở Mông Cổ, một người chăn cừu giết cừu và đặt con dao của ông ta trên một tảng đá. Thình lình, một con trong đàn cừu còn lại lao mình vào con dao, ỉa vãi ra và nằm đó với bao tử bị cắt rời. Người chăn cừu phải tìm kiếm con dao trong đống ruột và phân. Người ấy nhận ra rằng con cừu biết người chăn cừu sẽ giết những con cừu kia, và nó cố gắng cứu chúng bằng cách hy sinh thân mình. Người chăn cừu ấy kêu khóc và phát khởi lòng đại bi, và về sau, trở thành một nhà sư. Ông sinh khởi tâm từ bỏ mạnh mẽ đến nỗi ông đã trở thành một Lạt ma, và các hóa thân của vị Lạt ma đó vẫn còn tồn tại cho tới ngày nay. Câu chuyện này cho thấy sức mạnh của động lực được phát khởi từ việc nghĩ tưởng về lẽ vô thường và cái chết.
Các geshe (1) vĩ đại phái Kadampa đã nói rằng nếu buổi sáng, bạn không quán chiếu về cái chết thì buổi sáng sẽ bị lãng phí. Vào buổi chiều, nếu bạn không nghĩ về cái chết thì buổi chiều sẽ bị lãng phí. Và ban đêm, nếu bạn không nghĩ tưởng về cái chết thì ban đêm sẽ bị lãng phí. Theo cách này, các thực hành Pháp của các ngài vô cùng ý nghĩa. Ta cần có ý thức liên tục về lẽ vô thường và cái chết, để duy trì việc thực hành Pháp của mình. Nếu không, bạn sẽ từ bỏ một cách dễ dàng. Việc quán chiếu về cái chết mang lại sức mạnh để đảo ngược bất kỳ hành động tiêu cực nào, để tịnh hóa nghiệp tiêu cực. Nếu có thể hồi tưởng về lẽ vô thường và cái chết, ta sẽ không dấn thân vào việc trộm cắp hay tranh đấu. Việc đáp trả sự ngược đãi là một dấu hiệu cho thấy bạn không nghĩ tưởng về cái chết. Thay vì vậy, bạn có thể lắng dịu và chấp nhận sự sỉ nhục, để tránh tạo ra những điều tiêu cực, có thể trổ quả khi bạn chết. Việc nhớ tưởng đến cái chết khiến cho thiện căn của mình trở nên mạnh mẽ, và ta có thể chết một cách an lành, không hối tiếc hay sợ hãi.
Đối với “hành giả vĩ đại”, cái chết giống như việc thay quần áo. Đối với “hành giả trung bình”, ta qua đời với sự thanh thản. Đối với các “hành giả hạ căn”, ta có thể chết mà không hối tiếc. “Tôi đã làm hết sức mình.” Một geshe già nổi danh trong lớp của Rinpoche muốn gặp Đức Đạt Lai Lạt Ma, nhưng đệ tử của vị geshe lo lắng rằng ngài quá yếu đuối để thực hiện cuộc hành trình. Vị geshe nói: “Ta sẽ thanh thản khi ta chết. Ta đã làm hết sức mình.”
Ta biết mình sẽ chết, nhưng không biết rõ khi nào. Có nhiều nguyên nhân để chết hơn là để sống. Khi bạn cố gắng chữa lành một bệnh tật, điều đó đòi hỏi một nỗ lực lớn lao. Tuy nhiên, chỉ một ngón tay nhiễm trùng là có thể đưa tới cái chết. Hơn nữa, các điều kiện duy trì sự sống có thể trở thành các điều kiện đưa đến cái chết. Chẳng hạn như căn nhà của mình, xe hơi của mình có thể khiến ta chết, cho dù ta cẩn trọng về phần mình. Khi thức dậy, ta nên nghĩ: “Kỳ diệu biết bao, nếu hôm nay mình không chết. Mình phải làm cho ngày hôm nay tràn đầy ý nghĩa.”
Ta nên phân biệt giữa đời này và những đời sau. Một sự tập trung vào những đời sau khiến cho ta hài lòng với cuộc đời này. Chẳng hạn như sự chú tâm vào đời này sẽ tạo ra những điều kiện, chẳng hạn như ganh tỵ với những người láng giềng, do đó, tạo ra những điều tiêu cực. Thay vào đó, chúng ta nên hoan hỷ – kỳ diệu biết bao, họ đã có những gì họ muốn! Hãy buông bỏ. Đừng đố kỵ. Nếu bạn mất của cải, đừng lo lắng quá mức, bởi trọng tâm của bạn là nhắm vào những đời sau.
Thực hành Pháp là gì? Trì tụng các thần chú và v.v.. là thực hành tâm linh trong một chừng mực. Tuy nhiên, việc thực hành Pháp đích thực là canh giữ tâm mình, để tránh những cảm xúc tiêu cực.
Ba Loại Người
1. Người có căn cơ nhỏ bé (hạ căn): Hãy tránh làm 10 ác hạnh và nên quy y, để có được một tái sinh tốt lành. 2. Người có căn cơ trung bình (trung căn): Hãy thoát khỏi mọi chướng ngại đối với việc giải thoát, để vượt thoát luân hồi.
3. Người có căn cơ cao cấp (thượng căn): Chúng sinh muốn được hạnh phúc và lánh xa đau khổ, vì thế, tôi sẽ nỗ lực để giúp họ hoàn toàn hạnh phúc, chẳng hạn như thành tựu Phật quả. Bởi chỉ có một vị Phật mới có thể làm được điều này, tôi cần có những phẩm tính của một vị Phật, vì thế, tôi sẽ thành Phật.
Hãy bắt đầu bằng cách cố gắng giảm bớt phiền não mạnh mẽ nhất của mình, dù đó là sự nguyền rủa, sỉ nhục người khác, tham vọng quá mức v.v.. Khi thức dậy, hãy cương quyết tránh sự phiền não đó trong ngày. Vào lúc cuối ngày, hãy xem xét lại tiến bộ của bạn. Cuối cùng, bạn có thể đảo ngược những cảm xúc tiêu cực này. Đây mới là ý nghĩa thực sự của một hành giả tâm linh trung thực.
Hai hoạt động Có hai hoạt động: một vào lúc bắt đầu và một vào lúc kết thúc. Vào lúc bắt đầu, hãy phát khởi chủ ý hay động lực của mình, và khi kết thúc, hãy xem xét lại bạn có thành công trong việc hoàn thành chủ ý của mình hay không. Trong công việc hàng ngày, hãy đặt ra mục tiêu và đo lường thành tựu. Điều này đồng nhất với thực hành tâm linh. Nếu bạn thành công thì hãy hoan hỷ. Nếu không thì hãy áp dụng một phương pháp để tịnh hóa các dấu vết nghiệp quả. Nếu trì tụng mật chú, bạn phải tin tưởng rằng cuối cùng, những nghiệp tiêu cực của mình đã được tịnh hóa. Tín tâm là điều cần thiết. Khi đi ngủ, nên phát khởi động lực thiện hảo. Nếu đi ngủ với Bồ đề tâm thì giấc ngủ của bạn sẽ trở nên tích cực. Nếu có tư tưởng ác hại khi sắp ngủ thì có nghĩa là giấc ngủ tiêu cực. Ngoài ra, sự hối tiếc có thể là tích cực hay tiêu cực. Nếu bạn giúp một người nào đó và về sau hối tiếc vì đã giúp đỡ họ, đó là hối tiếc tiêu cực.
Nếu bạn muốn thảo luận những đề tài này với những người khác trong một không khí thân mật, hãy tham khảo trang mạng Tin tức Mới nhất của Bánh Xe Thời gian về ngày tháng và thời gian của các hội thảo Nhóm Hỗ trợ Chăm sóc Giải pháp tạm thời Bánh Xe Thời gian sắp tới tại Trung tâm Phật giáo Hayagriva.
Chú thích:
(1). Geshe: Học vị tương đương với Tiến sĩ trong Phật giáo Tây Tạng.
Nguyên tác: “How to Make Your Life Meaningful” by Choden Rinpoche
http://hayagriva.org.au/?page_id=111#8
Thanh Liên dịch sang Việt ngữ; Lozang Ngodrub hiệu đính